Ze zijn met veel, maar toch ziet niemand ze staan: meer dan de helft van de twintigers geeft aan wel eens te worstelen met gevoelens van eenzaamheid. En dat is niet zonder gevaar, zo blijkt uit de moedige getuigenis van Jonas* (29): “Het was een poging tot herstel. Ik had geen hoop meer.”
Oh, to be in your twenties. Met het laatste restje jeugdige onbezonnenheid nog voelbaar in je achterzak, fladder je als twintiger doorgaans fluitend door je rijkelijk gevulde agenda. Een borrel met je collega’s, een kop koffie met je beste vriend(in), of toch nog maar eens dat hippe feestje gaan checken: het is een wonder dat je genoeg hebt aan de luttele vierentwintig uur in een dag. Niet voor niets omschrijven velen hun twintiger jaren als de fleur van hun leven: ergens tussen vrijheid en verantwoordelijkheid beleef je als twintiger een eeuwige zomer.
Al voldoet verre van iedereen aan dat ideaalbeeld. Voor een groot aantal twintigers schuiven gevoelens van eenzaamheid als donkere wolken voor die eeuwige zomerzon. Cijfers van Sciensano uit 2022 tonen aan dat maar liefst 53% van de 18-29-jarigen zich geregeld eenzaam voelt, terwijl 30% aangeeft zelfs ernstig eenzaam te zijn. Twintigers zijn zo koplopers op het gebied van ernstige eenzaamheid in ons land.
“De toename van eenzaamheid bij jongvolwassenen is zorgwekkend”, stelt hoogleraar emeritus Anja Michielse in Het Parool. Michielse is verbonden aan de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht en gespecialiseerd in eenzaamheid. Volgens haar hoort het gemis van goede vrienden voor een deel bij de levensfase. “In je twintiger jaren maak je veel keuzes, bijvoorbeeld over je carrière en een gezin, waarbij je selectiever wordt en vrienden zoekt die jou begrijpen en bij wie je je veilig voelt. Die zijn vaak lastig te vinden.”
Volgens de hoogleraar is het niet verwonderlijk dat veel jongvolwassenen kampen met gevoelens van eenzaamheid. “Steeds meer jongeren voelen zich eenzaam en hebben psychische problemen omdat ze de druk in de samenleving niet meer aankunnen. Jongeren maken zich grote zorgen over alles wat ze moeten doen, de mening van anderen, en alle keuzes die ze moeten maken.” Ook sociale media spelen volgens Michielse een belangrijke rol: “De geïdealiseerde levens die daar aan jongeren worden voorgehouden zorgen voor bezorgdheden over de onvolmaaktheid van het eigen leven.”
Buitenstaander
Dat eenzaamheid verregaande gevolgen kan hebben, bewijst het verhaal van Jonas. Hij is monteur van opleiding, maar zit momenteel thuis door een zware depressie. In een vlaag van totale radeloosheid ondernam hij in februari een zelfmoordpoging. “Mijn moeder kwam gelukkig net op tijd binnen en heeft het kunnen behandelen.”
Al van kleins af aan voelt Jonas zich een buitenstaander. Hij is hoogsensitief en daardoor een stuk vatbaarder voor prikkels dan zijn leeftijdsgenoten. “Ik heb mij eigenlijk nooit echt thuis gevoeld in deze maatschappij. In de lagere school had ik wel vriendjes, maar zelfs dan had ik het gevoel dat er iets niet helemaal klopte. Later besefte ik dat het gewoon klasgenoten waren waar ik wel mee overweg kon, maar van een echte vriendschap was er nooit sprake.”
“Mijn vader vond mij maar een aansteller”
Ook het middelbaar onderwijs verliep voor Jonas erg moeizaam. Hij kreeg er te maken met pestgedrag en werd regelmatig buitengesloten. Hij zocht zijn toevlucht dan maar in het spelen van videogames: “Via anime en games kon ik mij afsluiten van de realiteit en ontsnappen naar een wereld waar ik mij misschien beter thuis had gevoeld.” De aanhoudende pesterijen zorgden er daarnaast voor dat Jonas slecht presteerde op school, waardoor hij noodgedwongen van opleiding moest veranderen. “Op mijn nieuwe school waren er aanvankelijk wel wat jongens waar ik goed mee overweg kon, maar ook van hen heb ik na het middelbaar niets meer gehoord.”
Tijdens zijn hogere studies ging het voor Jonas van kwaad naar erger. Hij schreef zich in voor de hogere beroepsopleiding monteur in de machinebouw, maar kwam al aan het einde van zijn eerste jaar thuis te zitten door ernstige depressieve klachten. “Het werd mij op dat moment allemaal te veel. Ik had voortdurend een masker op en ik sleurde nog steeds de gevolgen van mijn pestverleden mee. Ik had geen zelfvertrouwen meer, ik was gewoon op.” Maar ook thuis kreeg Jonas niet de ondersteuning die hij nodig had. “Mijn vader begreep de ernst van mijn mentale problemen niet en vond mij maar een aansteller. Mijn moeder toonde wel begrip, maar toch voelde ik mij voortdurend onder druk gezet om mij terug in de maatschappij te begeven.”
Online vrienden
Jonas volgde een tijd therapie bij de psycholoog, maar ook dat bracht hem weinig soelaas. Na een jaar besloot hij dat het welletjes was geweest en schreef zich opnieuw in op school, ook al voelde hij zich daar eigenlijk nog helemaal niet klaar voor. Hij slaagde erin zijn opleiding af te maken, waarna hij meteen vast aan de slag kon op zijn stageplaats. Maar de eenzaamheid wilde maar niet vertrekken: “Ik heb gedurende deze periode eigenlijk ook nooit echt vrienden gehad. Iedereen die ik vond, liet mij na een tijd gewoon weer vallen. Ik stopte zoveel energie in mensen om telkens gewoon weer afgedankt te worden.”
Jonas kon veel beter aarden in de wereld van online videogames. Het was een wereld die hij begreep, en nog veel belangrijker: het was een wereld die hem ook begreep. Tijdens de verschillende potjes Call Of Duty maakte hij er enkele online vrienden waarmee hij tot op de dag van vandaag contact heeft. Daarnaast vond hij er ook de liefde: via een online game leerde hij een Duits meisje kennen en de twee begonnen al snel een relatie op afstand. “We zagen elkaar enkele keren per jaar gedurende enkele weken. Dat lijkt niet veel, maar we hadden echt een hele goede emotionele band samen.”
Maar ondertussen begon het opnieuw te rommelen in Jonas zijn werkleven. “Na vier jaar werken werd het mij allemaal weer te veel. Ik was extreem perfectionistisch en voortdurend angstig om iets verkeerd te doen. Daarnaast moest ik werken op de storingsdienst, waardoor ik 24/7 bereikbaar moest zijn. Na mijn vakantie heb ik mij ziek gemeld, ik was het beu om de hele tijd angstig en gestresst te zijn.”
“Ik stopte zoveel energie in mensen om telkens gewoon weer afgedankt te worden.”
Tijdens zijn ziekteverlof raakte Jonas steeds meer geïsoleerd. “Ik voelde mij in die periode ontzettend eenzaam en alleen. Ik had weinig vrienden die er voor mij waren. Ook de bedrijfsarts had vrijwel geen begrip voor mijn situatie.” In januari van dit jaar volgde nog een donderslag bij heldere hemel: na een relatie van vijf jaar zette Jonas zijn vriendin plots een punt achter hun relatie. “Het kwam echt uit het niets, ze verweet mij dat ik niet wilde veranderen en geen toekomst had. Ze heeft mij meteen geblokkeerd en mij zelfs de kans niet gegeven om nog iets te zeggen. Sindsdien is de eenzaamheid echt verschrikkelijk.”
Het dreef Jonas uiteindelijk tot het ondenkbare: verblind door wanhoop probeerde hij in februari uit het leven te stappen. “Het was een poging tot herstel. Ik had geen hoop meer. Ik was overspoeld door emotie en ik voelde mij zo ontzettend eenzaam. Zonder de tussenkomst van mijn moeder had het helemaal anders kunnen aflopen.” Na zijn zelfmoordpoging namen zijn online vrienden contact op met Jonas’ ouders en kwamen bij hem op bezoek. “Dat was de eerste keer dat ik hen in levende lijve zag, het was echt een heel bijzonder moment.”
De gebeurtenissen zijn nog heel erg vers, maar naar de omstandigheden stelt Jonas het vandaag wel goed. “ik ben in behandeling bij zowel een psycholoog als een psychiater, en iedere maandag doe ik een activiteit met de ambulante begeleiding, zoals wandelen. Daarnaast heb ik nog steeds de ondersteuning van mijn online vrienden, waar ik heel dankbaar voor ben. Ik heb het gevoel dat ik wel al stappen aan het zetten ben, maar desondanks blijft het ontzettend moeilijk.”
*Jonas is een schuilnaam, de echte naam van Jonas is bekend bij de redactie. Mensen die zich herkennen in zijn verhaal, of zelf hun verhaal kwijt willen, kunnen via ons contact met hem opnemen.
Wie met vragen zit over zelfdoding kan terecht op de Zelfmoordlijn, op het gratis nummer 1813, of op zelfmoordlijn1813.be.
Commentaires